Reflection of the events of the September Revolution in the poetry of Koya poets in the years (1961- 1975)

Jamal Fathullah Taib

doi:10.25212/lfu.qzj.8.5.5

توێژەران

Jamal Fathullah Taib Department of History, Faculty of Education, Koya University, Koya, Kurdistan Region, Iraq

##semicolon##

https://doi.org/10.25212/lfu.qzj.8.5.5

##semicolon##

influence and attitude, Koya, poet, poetry, September Revolution

پوختە

Abstract

Koya is one of the ancient Kurd’s city and has an old history. It is known for the literate and educated people, especially in the twenty’s century. Most of the well-known poets of Kurdistan are from Koya, including: Asi, Zainabkhan, Sami Awdal, Khusha Frishta, Pishko, Khalid Dler, Dyare, Awni and. The content of their poems was about politics, romance, Kurd-ship, national, social etc.

One of the factors of motivating the poet’s feelings were the events of their time. That is why as the revolution in September 11, 1961 starts and the Iraqi’s attack on south of Kurdistan, these events become a spark in stirring their feelings and emotions and they support and narrate the revolution through their poems. In addition, they motivate people to take part in the revolution and get ready for sacrifice to get it succeeded.

##plugins.generic.usageStats.downloads##

##plugins.generic.usageStats.noStats##

سەرچاوەکان

یەكەم: كتێبە كوردییەكان

ئەحمەد، زامدار، (2021): ژنە هەڵكەوتووەكانی كورد، ناوەندی ڕۆشنبیری سارا، سلێمانی.

ئەلعامری، عەبدولخالق ناسڕ (دكتۆر)، (2021): بارزانی مستەفا و دۆزی كورد لە عێراق (1931- 1975)، وەرگێڕانی: ئەركان شارباژێری، بڵاوكراوەی ئینسكلۆپیدیای پارتی دیموكراتی كوردستان و زانكۆی دهۆك، بێ شوێنی چاپ.

بابان زادە، كامەران جەمال، (2013): ڕێككەوتننامەی جەزائیر و ڕەهەندەكانی لەسەر كێشەی كورد لە كوردستانی باشوور، بەڕێوەبەرایەتی چاپ و بڵاوكردنەوەی سلێمانی، سلێمانی.

پشكۆ، (2020): بەهاری چل چیا (شیعری عوسمان عومەر مام یەحیا "پشكۆ")، ئامادەكردن و توێژینەوەی: پەیوەست خۆشناو، بێ شوێنی چاپ.

تەیب، جەمال فەتحوڵڵا، (2012): بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی كورد لە باشووری كوردستان (21/3/1975- 28/11/1980) لێكۆڵینەوەیەكی مێژوویی سیاسییە، بڵاوكراوەی زانكۆی كۆیە، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.

جەلال، ئیبراهیم، (1998): خوارووی كوردستان و شۆڕشی ئەیلوول (بنیاتنان و هەڵتەكاندن 1961- 1975)، چاپی دووەم، چاپخانەی هێرمان، سوێد.

جەلال، كاوە تەیب، (2017): كەرتبوون لە نێو پارتە سیاسییەكان لە باشووری كوردستان (1976- 1988)، بڵاوكراوەی دەزگای ئایدیا، سلێمانی.

جەلی زادە، دڵدار، (2019): خوشكە عیففەت تەمەنێك بۆ نیشتمان، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.

حاجی، شۆڕش (دكتۆر)، (2018): ناسیۆنالیزمی كوردی و پەرچەكردار (ناسیۆنالیزمی كوردی و حیزبی بەعس) ڕووداوەكان 1963- 2003، چاپی یەكەم، چاپ و پەخشی ماد، تاران.

حەمەد بەگ، جەواد، (2015): بەشێكی تر لە شیعرەكانی سامی عەوداڵ، چاپخانەی پەنجەرە، تاران.

دزەیی، موحسین، (2009): وێستگەكانی ژیانم، وەرگێڕانی: ئیسماعیل بەرزنجی، بەشی دووەم، دەزگای چاپ و بڵاوكردنەوەی ئاراس، هەولێر.

دڵزار، ئەحمەد، (2019): بیرەوەریی ڕۆژانی ژیانم، وەزارەتی ڕۆشنبیریی و لاوان، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.

دلێر، خالید، (1968): ئاگر و كوڵ، چاپخانەی دار السلام، بەغدا.

ڕەسووڵ، شوكرییە (پ. دكتۆر)، (2018): زەینەب خان (كچە كورد 1900- 1963)، خانمە شاعیری پێشەنگ لە خەبات و كۆڵنەداندا، چاپخانەی ڕۆژهەڵات، هەولێر.

ڕەسووڵ، فاتح، (2005): بنچینەی مێژووی بیرۆكەی چەپ لە كوردستان، چاپی دووەم، چاپخانەی چوارچرا، سلێمانی.

زەینەب خان، (2018): دیوانی زەینەب خان (كچە كورد 1900- 1963)، ئامادەكردنی: حیكمەت حەمید مەلا ڕەئووفەفەندی خادم سوجادە، پێشەكی و پێداچوونەوە و ڕێكخستنی: عەبدوڵڵا زەنگەنە، چاپخانەی ڕۆژهەڵات، هەولێر.

شارەزا، كەریم، (2013): كۆیە و شاعیرانی، بەرگی دووەم، بڵاوكراوەی سەنتەری لێكۆڵینەوە و پەخشی كۆیە، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.

شەریف، عەبدولواحید ئیدریس (دكتۆر)، (2020): خالید دلێر باوەڕێكی نەگۆڕ (ئەدەب، هونەر، سیاسەت)، بێ شوێنی چاپ.

عاسی، (2008): دیوانی عاسی (1885- 1975)، ئامادەكردن و پێشەكی و فەرهەنگۆكی: عەزیز گەردی، نووسینگەی تەفسیر، هەولێر.

عومەر، ڕێباز دلاوەر، (2021): پێگەی باڵەكایەتی لە شۆڕشی ئەیلوول (1961- 1975)، بڵاوكراوەی ئینسكلۆپیدیای پارتی دیموكراتی كوردستان و زانكۆی دهۆك، بێ شوێنی چاپ.

عومەر، سەروەر عەبدولڕەحمان (دكتۆر)، (2019): حزبی شیوعیی عێراق و مەسەلەی كورد 1934- 1975 (لێكۆڵینەوەیەكی مێژوویی- سیاسییە)، چاپخانەی كارۆ، سلێمانی.

عەبدوڵڵا، فەرەیدوون عەبدولڕەحیم، (2005): بارودۆخی سیاسی كوردستان- عێراق (11ی مارتی 1970- 11ی مارتی 1974)، چاپخانەی منارە، هەولێر.

عەلائەدین، عەبدولخالق، (2014): كۆیە... ناودارانی، بێ شوێنی چاپ.

عەودال، سامی، (2010): دیوانی سامی عەوداڵ، كۆكردنەوە و پێشەكی و لێكۆڵینەوە و ساغكردنەوەی: د. كەمال مەعرووف، بەڕێوەبەرایەتی چاپ و بڵاوكردنەوەی سلێمانی، سلێمانی.

عەونی، (1997): دیوانی عەونی، بێ شوێنی چاپ.

غەمبار، كەمال (دكتۆر)، (2021): ژیننامەی زەینەب خان لە هۆنراوەكانیدا (لێكۆڵینەوە و ساغكردنەوە و هەمواركردنەوەی ڕێنووسەكەی، چاپخانەی ماد، تاران.

قەرەداغی، مەهاباد، (2018): ئافرەتیزم (مێژووی تێكۆشان بۆ مافی یەكسان لە باشووری كوردستان 1918- 2018) توێژینەوەی مێژوویی، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.

كاكە، حەسەن، (2013): هەورازەكانی كاروانی تەمەنم، داڕشتنەوەی فازیل شەوڕۆ، بڵاوكراوەی سەنتەری لێكۆڵینەوە و پەخشی كۆیە، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.

كانی كوردەیی، مەلا ڕەسووڵ، (2014): لە هەواری كانی كوردەوە (چەپكێك لە هۆنراوەكانی دیاری)، بڵاوكراوەی زانكۆی كۆیە، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.

گەیلانی، شیلان، (2021): ژنانی كورد (گوڵبژێرێك لە ئافرەتانی ئافرێنەر لە ئاوێنەی مێژوودا)، بەرگی دووەم، ژنانی كوردستانی توركیا و كوردستانی عێراق، نشر سنندج، سنە.

مام خول، ڕەفیق ڕەحمان، (2013): مستەفا بارزانی (ڕۆڵ و هەڵوێستی لە پێشهاتە سیاسییەكاندا 1958- 1970)، چاپی دووەم، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.

محەممەد، مەسعوود، (2009): گەشتی ژیانم، بڵاوكراوەی سەنتەری لێكۆڵینەوە و پەخشی كۆیە، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.

دووەم: نامەی ئەكادیمییەكان

كانی كوردەیی، هەورین عەلی، (2021): ڕۆڵی سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتی و ڕۆشنبیری ژنانی كۆیە (1958- 1991)، توێژینەوەیەكی مێژوویی- زارەكییە، ماستەرنامەیەكی بڵاونەكراوەیە و پێشكەشی بەشی مێژوو- فاكەڵتی پەروەردە كراوە.

مام خول، ڕەفیق ڕەحمان، (2022): ڕۆڵی حیزبی شیوعی عێراق لە شۆڕشی ئەیلوول ١٩٦٣- ١٩٧٠ (توێژینەوەیەک لە مێژووی سیاسی)، تێزێکی دكتۆرایەی بڵاونەكراوەیە و پێشکەشی ئەنجوومەنی کۆلێژی ئاداب لە زانکۆی سەڵاحەددین- ھەولێر کراوە.

سێیەم: گۆڤارە زانستی و ئەكادیمییەكان

شەریف، عەبدلواحید ئیدریس (دكتۆر)، (2019): هونەرمەند خالید دلێر (خاوەنی چەپكێك ئاوازی سروود و گۆرانی، كۆنفرانسی نێودەوڵەتی كۆیە لە ڕەوتی شارستانیەتدا، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.

عوسمان، بورهان حاتەم، (2021): پڕۆسەی ڕاگواستن و وێرانكردنی گوندەكانی شارۆچكەی كۆیە لە ساڵی 1987دا (لێكۆڵینەوەیەكی بەڵگەنامەییە)، گۆڤاری ئەكادیمیای كوردی، ژمارە 48.

چوارەم: گۆڤارەكان

تەیب، جەمال فەتحوڵڵا، (2015): هێرشی حەرەس قەومی بۆ شاری كۆیە و دەوروبەری لە ساڵی 1963دا (توێژینەوەیەكی مێژووییە)، بەشی یەكەم، گۆڤاری كەكۆن، ژمارە 37.

تەیب، جەمال فەتحوڵڵا، (2015): هێرشی حەرەس قەومی بۆ شاری كۆیە و دەوروبەری لە ساڵی 1963دا (توێژینەوەیەكی مێژووییە)، بەشی دووەم، گۆڤاری كەكۆن، ژمارە 38.

پێنجەم: چاوپێكەوتنەكان

چاوپێكەوتن لەگەڵ ڕەسووڵ ئەحمەد تەیب، كۆیە، 27ی تشرینی یەكەمی 2022.