Legality of implementing Kurdistan Region Referendum

Nyan Abdullah Muhammad; Shari Khalid Marouf

doi:10.25212/lfu.qzj.7.4.13

المؤلفون

Nyan Abdullah Muhammad Master Student in Department of Law, College of Law Political Sciences, Soran University, Erbil, Kurdistan Region, Iraq.
Shari Khalid Marouf Department of Law, College of Law Political Sciences, Soran University, Erbil, Kurdistan Region, Iraq.

DOI:

https://doi.org/10.25212/lfu.qzj.7.4.13

الكلمات المفتاحية:

Referendum, Constitution, Federal Supreme Court, Democracy, Supportive legal frameworks, international principles

الملخص

Referendum is one of the strong tools of state-building process and self-determination of nations. Nations express themselves through a peaceful referendum in which they vote on their own desired framework of the wider state and to establish their own way of life.

Referendum is an ancient practice and has been implemented in the United State Confederate and France after the French revolution. Recently, it has been implemented in the Kurdistan Region of Iraq in September, 2017.

As such, it cannot be overemphasized the critical importance of the need for a referendum, which is an essential tool to safeguard the self-determination of nations all over the world.

The process of referendum can be implemented via bilateral agreements between the central and regional governments under the constitution and monitored by relevant international monitoring bodies. Nevertheless, the process can also be conducted unilaterally by regions, federal states and regional governments, in case the central governments are not willing to collaborate.

The Kurdish and Catalan Independence Referendums represent the will of the Kurds and Catalans for independence from their respective central governments. These two central governments were annexing Catalonia and the Kurdistan Region of Iraq by force.

In the past, the people Catalonia and the Kurdistan Region of Iraq have been trying with various forms of struggle and eandouvers in order to achieve the goal of independence. Owing to a strong legal basis of the referendum, the authorities in the Kurdistan Region and Catalonia have realized that holding a peaceful referendum could be the most effective way of securing independence from their respective occupiers. Despite of the solid legal grounds of referendum, which was held in the Kurdistan Region of Iraq, and the overwhelming majority which voted in the favor of the independence, the results were later suspended by the Kurdistan Regional Government mainly because of the lack of regional and international support it needed.

التنزيلات

بيانات التنزيل غير متوفرة بعد.

المراجع

1 پەرتووک بە زمانی کوردی:

د.رشید عبداللە، د.خامۆش عمرعبدالله، د.عدنان عبداللە، بنەماکانی سیستەمە سیاسیەکان، کتێبخانەی یادگار، چاپی دووەم، ٢٠١٧.

د. خامٶش عمر عبداللە، بەڵگەنامەکانی ڕیفراندۆمی هەرێمی کوردستان، چاپخانەی ماردین، هەولێر، ٢٠١٨.

د. خامۆش عمر عبداللە، مافی چارەنووسی هەرێمی کوردستان لە ژێر ڕۆشنایی ئەزموونی ووڵاتاندا، چاپخانەی زانکۆ، هەولێر، ٢٠١٧.

د.فاڵا فەرید، سەربەخۆیی کوردستانی عیراق، لەبەر ڕۆشنایی ڕێسای ئامیرە لە یاسای نێودەوڵەتی و دەستووری، چ١، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.

2 پەرتوک بە زمانی عەرەبی:

رافع خضر صالح شبر، د.علی هادی حمید الشکراوی، الاستفتاء و سیادة الدولة العراقیة، دراسة فی القواعد الدستوریة والقانونیة للاستفتاء، سلسلة کتب رمز العراق للدراسات، ط١، مطبعة البینة، ٢٠٠٩.

د.السید مصطفی احمد ابو الخیر، ازمات السودان الداخلیة والقانون الدولی المعاصر، ایتراک للنشر والتوزیع، القاهرة، سنة ٢٠٠٦.

طارق جامباز و کریم محمد سوفی، اتفاقیة السلام الشامل بین حکومة جمهوریة السودان والحرکة الشعبیة لتحریر السودان، الجیش الشعبی لتحریر السودان، التاسع من ینایر ٢٠٠٥، نیروبی، کینیا، من مطبوعات مجلة یاسا پارێزی (١٢)، کوردستان، ٢٠٠٥

د.عبدالحمید متولی، د. سعد عصفور، د. محسن خلیل، القانون الدستوری والنظم السیاسیة، منشاة المعارف، الاسکندریة، مصر، ب ط، سنة ٢٠١٩.

عبدالرحمن سلیمان زیباری، الوضع القانونی لاقلیم کوردستان العراق فی ظل قواعد القانون الدولي العام، ط١، مطبعة موکریان، ٢٠٠٢.

د.عثمان خلیل، د. سلیمان محمد الطماوي، القانون الدستوری، ط٢، دار الفکر العربی/ مصر، ١٩٥٠- ١٩٥١.

3 دکتۆرانامە و ماستەرنامە:

شێروان هاشم عادل، ڕیفراندۆم و مافی چارەی خۆنووسینی هەرێمی کوردستانی عێڕاق، ٢٠١٧، لێکۆڵینەوەیەکی سیاسی بەراوردکارییە، ماستەرنامەیەکە پێشکەش بە ئەنجومەنی کۆلێژی زانستە سیاسیەکان لە زانکۆی سەڵاحەدین، هەولێر کراوە .

عبدالمنعم واضح، الاستفتاء والدیموقراطیة فی الجزائر، توێژینەوەیەکی ماستەرە ئاراستەی زانکۆی زیان عاشور بالجلفة، کۆلێژی ماف و زانستە سیاسیەکان بەشی یاسا کراوە، ساڵی ٢٠١٥- ٢٠١٦.

هیوا قادر احمد گیلانی، مدی حق الاقالیم الفیدرالیة فی الاستقلال (دراسة قانونیة مقارنة)، ماستەرنامەیەکە ئاراستەی ئەنجومەنی فاکەلتی یاسا و زانستە سیاسیەکانی زانکۆی سۆران کراوە، ساڵی٢٠٢١.

4 پەیماننامە نێودەوڵەتیەکان:

بڕیارەکانی کۆمەڵەی گشتی.

میساقی نەتەوە یەکگرتووەکان.

میساقی کۆنگرێسی جیهانی مافی مرۆڤ.

میساقی کۆمەڵەی گەلان.

دەقی پەیمانی نێودەوڵەتی تایبەت بە مافی ئابووری و کۆمەڵایەتی و ڕۆشنبیری.

5 ڕاگەیاندراوە فەرمیەکانی ئەنجومەنی باڵای ڕیفراندۆمی هەرێمی کوردستانی عێڕاق:

فەرمانی هەرێمی ژمارە (١٠٦)، سەبارەت بە ڕیفراندۆمی هەرێمی کوردستان بۆ ساڵی (٢٠١٧).

ڕاگەیەیاندراوی ئەنجومەنی باڵای ڕیفراندۆم (١٧/٩/٢٠١٧).

ڕاگەیاندراوی ئەنجومەنی بالای ڕیفراندۆم لە (٢٤/٩/٢٠١٧).

ڕاگەیەندراوی کۆبوونەوەی سەرۆکی هەرێمی کوردستان و حزب و لایەنە سیاسیەکانی دەرەوەی پەرلەمانی کوردستان (٢٤/٩/٢٠١٧).

6 دەستوری ووڵاتان:

دەستووری کۆماری سودان بۆ ساڵی ٢٠٠٥ قۆناغی ڕاگوزەر.

دەستووری هەمیشەیی عێراق بۆ ساڵی (٢٠٠٥).

دەستووری ئیسپانیای ساڵی (١٩٧٨- ٢٠١١)ی هەموار کراو.

7 خولاو (توێژینەوەکان):

د.ابراهیم النور، استفتاء جنوب السودان و تداعیاته الاقلیمیة و الدولیة، مرکز الامارات للدراسات والبحوث الاستراتیجیة، ابو ظبی، الامارات العربیة المتحدە، ٢٠١٢.

سامیة بن یحیی، کتالونیا و حلم الاستقلال، هل تراجعت الدیموقراطیة فی الاسبانیا؟، مرکز اوراسیا للدراسات الاستراتیجیة، الجزائر، ٢٠١٨.

د. شاری خالد معروف، جیابوونەوەی هەرێمی کوردستان لە دەوڵەتی عیراق وەک یەکێک لە ڕێگا چارەکانی کێشەکان، توێژینەوەیەکی شیکاری بەراوردکاریە لە ژێر ڕۆشنایی یاسای گشتی نێودەوڵەتی و ناوخۆیی .بڵاوکراوەتەوە لە گۆڤاری قەڵای زانست العلمیة، زانکۆی لوبنانی فەرەنسی- هەولێر، کوردستان، عێڕاق، بەرگ (٣)- ژمارە (١)، زستانی ساڵی ٢٠١٨.

هانی رسلان، جنوب السودان و حق تقریر المصیر المسار والتداعیات، مجلة السیاسیة الدولیة، العدد ١٥٠، السنة ٣٨، ١٠/٢٠٠٢.

8 سەرچاوە بەزمانی بیانی:

Redie bereketeab,Self- determination and secession in Somaliland and south sudan, challenges to postcolonial state building, Nordisk Afrikainstitutet, Sweeden, Uppsala,2012.

Aleksander Pavkovic and Peter Radan, the Ashgate research Companion to secession, Kurdistan: A suspended Secession from Iraq (Peter Sluglett), Ashgate Publishing Company England, And U. S. A, 2011.

9 سەرچاوەی ئەلیکترۆنی:

ئاوارە حسین، پێکهێنانی دەوڵەت لە یاسای نێدەوڵەتیدا (چۆنیەتی پێکهێنانی دەوڵەتی کوردستان)، بڵاو کراوەتەوە لە پەیجی ئەلکترۆنی مرۆڤایەتی

. http://mirovayeti.blogspot.com/2014/12/blog-post_29.html، دوا سەردان لە (١٦/١٠/٢٠١٤).

احمد مصبح، انفصال الاقالیم بین الروی الاقتصادیة والواقع السیاسی، لە ڕێکەوتی ( ٣/١٠/ ٢٠١٧) بڵاوکراوەتەوە لە پەیجی ئەلکترۆنی جەزیرە نیت:

www.aljazeera.net ، دوا سەردان ١١/١٢/٢٠٢١.

بارزان علی، مافە دەستووریەکانی کورد لە عێڕاقدا، لە ڕێکەوتی (١٩/١٢/٢٠١٨) بڵاو کراوەتەوە لە پەیجی هەولێر:

www.hawler.in دوا سەردان ١٤/١/٢٠٢٢.

بنار عقیقي، استفتاء کتالونیا، اعلان حرب فی اسبانیا، تقاریر دولیة، لە ڕێکەوتی (١١/ سبتمبر/٢٠١٧) بڵاوکراوەتەوە، وەرگیراوە لە پەیجی العربی الجدید:

https://www.alaraby.co.uk/ ، دوا سەردان ٣٠/١٢/٢٠٢١.

عبدالسلام بەرواری، دادوەر ویلسن ئەو کەسەی نەیویست مێژوو باسی بکات، لە (٢٠/ یونیو/٢٠١٧) بڵاو کراوەتەوە لە پەیجی هەکار نت:

www.hakar.net ، ٢/١/٢٠٢٢.

فهد الریماوي، مشکلة الکتالونیا الجذور التاریخیة القدیمة والاحتمالات المستقبلیة القادمة، لە ڕێکەوتی (٢٢/١٠/٢٠١٧) بڵاوکراوەتەوە لە پەیجی ئەلکترۆنی:

hthttp://almajd.net/2017/10/22 ، دوا سەردان ٥/٢/٢٠٢٢.

سهام عمر، شۆڕشی فەرەنسی ساڵی ١٧٨٩، وەرگیراوە لە پەیجی ئەلکترۆنی:

http://www.historyofkurd.com/2016/03/11 ، دوا سەردان ٦/٢/٢٠٢٢.

لهۆن نەسرەدین، هەڵوێستی ووڵاتان لە بارەی ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی کەتەلۆنیا، وەرگیراوە لە پەیجی ئەلکترۆنی: https://www.rudaw.net/sorani/world/2710201710 ، دواسەردان ٦/٢/٢٠٢٢.

لیلی الثابتي، اسبانیا.. کتالونیا تحتفل و مدرید تتوغد و مواقف دولیة متباینة (محصلة)، لە ڕێکەوتی ٢٧/١٠/٢٠١٧ بڵاوکراوەتەوە لە پەیجی ئەلکترۆنی: https://www.aa.com.tr/ar/ ، دوا سەردان ١٦/١/٢٠٠٢.