Constitutional organization for the formation of the Supreme Federal Court in Iraq and its relationship with the rights of the Territories An analytical study

عبدالملك يونس محمد; سۆران علی حسن

doi:10.25212/lfu.qzj.4.1.1

توێژەران

عبدالملك يونس محمد کۆلێژی یاسا - زانکۆی سەلاحەددین
سۆران علی حسن فاکەڵتی یاسا وپەیوەندییە نێودەوڵەتیەکان / زانکۆی سۆران

##semicolon##

https://doi.org/10.25212/lfu.qzj.4.1.1

##semicolon##

Constitutional Organization, Federal Court, Federal System, Judiciary, Institutions, Jurisdiction, Legal Power.

پوختە

After the implementation of the federalism in Iraq and the voluntary unification of the components of new Iraq in 2004 and emphasizing on regulating the interim constitution, there was a radical change in all the state institutions. Amidst these changes, the judicial system was not exempt from these alterations, especially in the recognition of the bilateral legal system on regional and federal levels, and the establishment of the Federal Supreme Court, which represents the highest authority in Judicial Foundation on the level of federal justice, in terms of the status and power of its decisions on constitutional issues and problems between federal entities and federal institutions. But due to the passage of this court through three stages of various legislative and regulatory adjustments, and in anticipation of the new legal regulation, several problems related the , composition and implementation of its functions, despite the capacity of regional participation, have become worth noting and questioning its instability, absence of the regulation of the above-mentioned law in the 2005 Interim Constitution, to determine the number of members and how they are employed and the procedures of the Court It is worth mentioning that this research is based on the method of analyzing the constitutional and related legal rules and regulations examines the establishment and constituent of the court and participation of the regions in it, in addition to stating and explaining related issue.

##plugins.generic.usageStats.downloads##

##plugins.generic.usageStats.noStats##

سەرچاوەکان

_دادگای ةااڵی ـیدراىی نارا ٌّْان دادگای ةااڵی ـیدراىی ئاٌاژە پێهراو ُییّ ىّ دەشخٔری ةّرناری 4002 ،ةّ ْۆی سیاوازییان ىّ ٌیهاُیزٌی پێهٓێِان و پێهٓاحّی ئُّداٌّنان و

حایتّحهارییّ دیارییهراوەنان.

_ حّواوی ئّو نێظّ و حێتیِییاُّی پّیٔەُدران ةّ دادگای ةااڵی ـیدراىی ْۆناری ةۆطایی رێهخصخِی یاشاییّ نّ ىّ دەشخٔری ةّرناری 4002 ئاٌاژەی پێهراوە .

_ رێپێداُی دەشخٔری ةۆ ئُّشٌُّٔی ُٔێِّران ةّ رێهخصخِی ٌیهاُیزٌی پێهٓێِان و پێهٓاحّی دادگا ىّ رووی ژٌارە و چۆُیّحی نارنردُیان سۆرێم ىّ ُاشّكاٌگیری ةۆ ئّو داٌّزراوە

دادوەرییّ ىّشّر ئاشخی ـیدراىی ىێتّرٌّْدێج ةّ ْۆی ئّگّری ٌّْٔارنردن ىّ ّْر ناحێهدا، سگّ ىّوەی ىۆژیهی یاشایی ىّ خۆ ُاگرێج نّ داٌّزراوەیّنی ـیدراىی ئّو دەشّاڵحّ ـراواُّی ّْةێج ةۆرێهخصخِی ناروةاری داٌّزراوەیهی حر نّ دەرئُّشام ةهّوێخّ ژێر چاودێری و پظهِیَ و ةریاردان ىّ دروشخی نارەناُی .

ٌ _اـی ةّطداریهردُی ّْرێٍّنان ىّ پێهٓێِاُی دادگای ةااڵی ـیدراىی ىّ كۆُاؽّ سیاوازەناُدا ةّ پێی الیُّّ ةّطدار و پّیٔەُدارەناُی پێهٓێِان ةّدی دەنرێج ةّ ئاشخی سیاواز ىّ ُێٔان

ّْردوو رێهخصخِی دەشخٔری 4002 و 4002 ، ةّاڵم وێصخگّناُی پێهٓێِاُی دادگّ ىّ یّنٌّیاُدا ةّطدارییان حێدا زیاحر ـّراّْنراوە .

_د. ازْار ْاطً أضٍد اىزْیری، اىركاةث غيی دشخٔریث األُظٍث واىلرارات اإلداریث، اىٍرنز اىػرةی ىيِظر واىخٔزیع، اىلاْرة، ٌػر، 4003.

_د. إشٍاغیو اىؾزال، اىلأُن اىدشخٔری واىِظً اىصیاشیث، اىفتػث األوىی، اىٍؤشصث اىشاٌػیث ىيدراشات واىِظر واىخٔزیع، 0654 .

_د. غادل اىفتفتائی، اىِظام اإلحطادی ـی اإلٌارات اىػرةیث، ةدون ٌهان اىِظر، 0645 ،ص00.

_غيی ْادی غفیث اىٓالىی، اىِظریّ اىػاٌّ ـی حفصیر اىدشخٔر وإحشاْات اىٍطهٍث اإلحطادیث اىػيیا، اىفتػث األوىی، ٌِظٔرات زیَ اىطلٔكیث، ةیروت، ٌهختث اىصِٓٔری، ةؾداد، 4000.

_ـرٌان درویض ضٍد، إخخػاغات اىٍطهٍث اإلحطادیّ اىػيیا ـی اىػراق، ٌِظٔرات زیَ اىطلٔكیّ، ةیروت ، اىخفصیر ىإلغالن واىِظر، أرةیو، 4000.

_د. ٌطٍد غٍر ٌٔىٔد، اىفدراىیث واٌهاُیث حفتیلٓا ـی اىػراق، اىفتػث اىراُیث، ٌؤشصّ ٌٔنریاُی ىيگتاغث واىِظر، ٌفتػث وزارە اىخرةیث ، ارةیو، 4000،

ٌ _دضج اىٍطٍٔد ، اىلؾاء ـی اىػراق_ دراشث اشخػراؽیث ىيخظریػات اىلؾائیث ـی اىػراق _ ، اىفتػّ اىراُیث، طرنث ٌشٍٔغّ اىػداىث ىيػطاـث واىِظر،4000.

ٌ _هی ُاسی، اىٍطهٍث اإلحطادیث ـی اىػراق _ دراشث حفتیلیث ـی اخخػاص اىٍطهٍث واىركاةث اىخی حٍارشٓا ٌػززة ةاألضهام واىلرارات_ ، اىفتػث األوىی، دار اىؾیاء ىيفتاغّ واىخػٍیً، اىِشؿ، 4004.

_د. ٌِذر اىظاوی، ـيصفث اىدوىث، اىفتػث اىراُیث، اىذانرة ىيِظر واىخٔزیع ، ةؾداد ، غٍان/ األردن، .4000

_شٔران غيی ضصَ ، اىخِظیً اىلأُُی ىئضدات اىٍهُٔث ىيفدراىیث ـی اىػراق _ دراشث ٌلارُث_ رشاىّ ٌاسصخیر، ساٌػّ غالح اىدیَ ، نيیّ اىلأُن واىػئم اىصیاشیث، 4000 .

_غالح خيؿ غتد، اىٍطهٍث اإلحطادة اىػيیا ـی اىػراق، حظهیيٓا واخخػاغاحٓا )دراشث ٌلارُّ(، رشاىث ٌاسصخیر، ساٌػّ اىِٓریَ ، نيیث اىطلٔق، 4000.

_غتداىرضٍَ شيیٍان زیتاری، اىصيفث اىلؾائیث ـی اىِظام اىفدراىی_دراشث حطيیيیث ٌلارُث_ أـروضث دنخٔراه، ساٌػثغالح اىدیَ، نيیث اىلأُن واىصیاشث، 4005

_د. ناروان غزت اىترةٓاری، اىؾٍاُات األشاشیث الشخلالل اىلؾاء اىدشخٔری ـی األُظٍث

اىفدراىیث، ٌشيّ نيیث اىلأُن ىيػئم اىلأُُیث واىصیاشیث، ساٌػث نرنٔك، اىػدد/04 ،4004.

_غيی شػد غٍران، إخخػاص اىٍطهٍّ اإلحطادیّ اىػيیا ـی اىركاةث غيی أضهام ٌطهٍث اىلؾاء

اإلداری ، ٌشيث رشاىث اىطلٔق، ساٌػث نرةالء، نيیّ اىلأُن، اىٍشيد األول، اىػدد اىراُی، 4006.

_غيی یُٔس اشٍاغیو و رسب غيی ضصَ ، اخخػاص اىٍطهٍث اإلحطادیث اىػيیا ـی اىركاةث غيی ٌظروغیث األُظٍث ، ٌشيث حهریج ىيػئم اىيلأُُیث واىصیاشیث، اىػدد/ 4 ، اىصِث/4، 4000.

_د. ٌٓا ةٓشج یُٔس، اىٍطهٍث اإلحطادیث اىػيیا واخخػاغٓا ةاىركاةث غيی دشخٔریث اىلٔاُیَ،ٌ شيّ نيیث اىطلٔق، ساٌػّ اىِٓریَ، اىػدد: 00 ,4005.

_د. طٔرش ضصَ غٍر, ظٔاةؿ اشخلالل اىٍطهٍّ اإلحطادیث اىػيیا ـی اىػراق ٌَ ضید اىخظهیو )دراشث ٌلارُث( ، ٌشيث نيیث اىلأُن ىيػئم اىلأُُیث واىصیاشیث، ساٌػث نرنٔك،

،40/اىػد

_شاىً روؽان اىٍٔشٔی ، حظهیو اىٍطهٍث اىػيیا ـی اىػراق ةیَ اىدشخٔر واىلأُن_كراءە حطيیيیث وُلدیث_ ٌلال ٌِظٔر ـی اىٍٔكع االىهخروُی ىيطٔار اىٍخٍدن، اىٍطٔر: دراشات وأةطاث

http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=158837 .یثُُٔكا

_شاىً روؽان اىٍٔشٔی ، ٌدی غالضیث اىٍطهٍث اإلحطادیث اىػيیا ـی حفصیر اىِػٔص اىدشخٔریث، ٌلال ٌأخٔذ ٌَ اىٍٔكع اإلىهخروُی ىيطٔار اىٍخٍدن، اىٍطٔر: أةطاث ودراشات

ht t p://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=221229 .یثُُٔكا

_ؽیاء اىصاغدی ، اىٍطهٍّ اإلحطادیث ةیَ اىخظهیو اىدشخٔری واىطق ـی ٌٍارشث اإلخخػاغات اىلأُُیث، ٌلال ٌأخٔذ ٌَ اىٍٔكع اإلىهخروُی ىٍشيس اىلؾاء اىػراكی :

#/https://www.iraqja.iq/view.1518

ْ _ادی غزیز غيی ، ختراء ـی اىفلّ اإلشالٌی وغؾٔیث اىٍطهٍث اإلحطادیث اىػيیا ، ٌٌَِ ظٔرات اىٍۆحٍر اىٍدُی ىئضدة اىٔـِیث، اىٍِػلد ـی ةؾداد ـی 42/0/4004ٌ ، لال ٌأخٔذ

ٌَ اىٍٔكع اإلىهخروُی : -iraqi.www://http alamal.org/uploads/pdf/Old%20web%20site%20PDF/interlacing/Jurisprudenc

e%20experts.pdf

ْ _ادی غزیز غيی، ـلٓاء اىفلّ اإلشالٌی واىخظیث ٌَ إشخلالل اىلؾاء، اىٍأخٔژە ٌَ اىٍٔكع األىهخروُی ىٍشيس اىلؾاء اىػراكی : 2846.view/iq.iraqja.www://https. /

_ةریارەناُی دادگای ةااڵی ـیدراىی وەگیراو ىّ پێگّی ئّىهخرۆُی دادگانّ و ئُّشٌُّٔی ةااڵی . https://www.iraqfsc.iq/ethadai.php :دادوەری https://iraqja.iq/ethadai.php

_پرۆحۆنۆىی داُیظخِّناُی ئُّشٌُّٔی ُٔێِّران : http://ar.parliament.iq/category/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D8%A7%D8%AA - %D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3/%D9%85%D8%AD%D8% A7%D8%B6%D8%B1- /%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%84%D8%B3%D8%A7%D8%AA

_یاشای ةّرێٔەةردُی دەوڵّحی غێراق ةۆ كۆُاؽی گٔاشخِّوە 4002.

_دەشخٔری نۆٌاری غێراق 4002 .

_دەشخٔری اشپاُیا 0645 .

_دەشخٔری ِْد 0626.

_دەشخٔری طاُظیِی ئٔردون 0624 .

_دەشخٔری دەوڵّحی نٔەیج 0634 .

_دەشخٔری گٔاشخِّوەی نۆٌاری شٔدان 4002.

_دەشخٔری نۆٌاری غّرەةی شٔریا 4004

_یاشای طارەزایان ىّةّراٌتّر دادوەران ژٌارە 030ی شاڵی 0632 ی ٌّْٔارنراو .

_یاشای دادةیِی طارشخاُی ژٌارە 50ی شاڵی 0636.

_یاشای شّىٍاُدُی غێراكی ژٌارە 004ی شاڵی 0646ی ٌّْٔارنراو.

_یاشای دەشّاڵحی دادوەری )ّْرێٍی نٔردشخان( ژٌارە 02ی شاڵی 0664 .