Womens role and position in the Yarsan religion
DOI:
https://doi.org/10.25212/lfu.qzj.4.3.4Keywords:
Yarsan religion Position, Women, Kakayi, Kurdish Religion, Zardashti, national heritage, history,, communityAbstract
(Kakayi) Yarsan is an ancient Kurdish Religion; it is based on the other old religions in Kurdistan such as Metrayi and Zardashti. (Saranjam) is the holy book of Yarsan Religion. Yarsan is considered as part of Kurdish national heritage and has its own particular secular ceremonies; it could continuously develop and renew itself. In this thesis , we try to throw light on women class in the aspect of writing, music and religious education in Yarsan Religion along history, To enrich this subject more, we have referred to the well-known cultured women mentioned in the holy book (Saranjam) ; those women held high position in community and whose poems were interpreted and played their role side by side with men to serve and circulate the message of Yarsan Religion and educating the people.
Downloads
References
) 1 )جەمال نە بەز: فەلسەفە و ڕامانی یارسان ، هە ولێر،2009 ل35.
) 2)مارف خە زنەدار: مێژووی ئە دهبی كوردی، بە رگی یە كەم، هەولێر 2010 ،ل 254.
)3)محە مد حەمە باقی: میژووی مۆزیكی كوردی، چاپی سێیە م 2009 ،ال68.
) 4 )فەلەكە دین: ئایینناسى، چاپخانەى لوبنان، 2009 ،ال99.
)5 ) سەرەنجام بارگەبارگەى)72 )پیرە، دەستنوس،ب8
)6 ) سەرەنجام دەورەى بەرزنجە، دەستنوس،ب4 .
(7 )مزگین عبدالرحمن ئەحمەد، گەردانکردنى کار لە زمانى پەهلەوى و کوردیدا ، هەولێر، 2006 ،ال27
)8 )فەهمى کاکەیى. دەروازەیەک بۆ ناسینى ئایینى یارسان.. ڕۆژنامەى باس. ژمارە 126 .2013.
)9 ) تەیب تاهرى: تاریخ و فەلسەفەى سەرەنجام، چاپخانەى رۆژهەالت، 2009 ،ال589.
)10 )تەیب تاهرى: هەمان سەرچاوەى پێشوو، ال549.
)11 )فەهمى کاکەیی، یارسان، گۆڤارى یارسان، ژمارە یەکى ساڵى 1998 ،ال13
)12)ڕشاد میران، ڕه وشی ئایینی و نە تەوه یی لە كوردستان، 2017 ،ال 192.
)13 )فەلەكە دین، پە روهرده ی ئیسالمی و ئاییناسی، 2012 ،ال 104.
)14 )فەلەكە دین، ئایینی یارسان 2012 ،ال5-6.
)15 )تەیب تاهیری، تاریخ و فە لسەفەی سەرهنجام، هە ولێر 2009 ،ال577 .
)16 )هەردهوێڵ كاكە یی، كە ركوك2017
)17 )ڤ. مینورسكیی: ئە هلی حەق، و. نە جاتی عە بدولاڵ، ده زگای موكریان 2005 ،ال67.
)18 )ڕهشاد میران، هە مان سە رچاوه ی پێشوو،2017 ،ال 204.
)19 )تەیب تاهیری، هە مان سە رچاوه ی پێشوو، 2009 ،ال 676.
)20)نامیق هەورامی، )فە لەكەدین كاكە یی، پێشە كی، ال11 ،)تێكستی ژن لە دهفتەرهكانی یارسان، هەولێر2011.
)21)فەلەكە دین كاكە یی، ئایینی یارسان، 2011 ،ال24.
)22)جەمال نە بەز: فەلسەفەو ڕامانی یارسان، هە ولێر، ،2009 ،اڵ27 .
)23 )فەلەكە دین كاكە یی، ئایینی یارسان، هە ولێر 2011 ،ال 25.
.)2017 .
.15(،ولێر هە، هەیاس( 24 (
)25 )هەردهوێل كاكە یی، كە ركوك،)2016.3.11.)
)26)تەیب تاهیری، سە رهنجام، 2007،ال 62 .
)27 )سدیق بۆره كەیی)سە فە زاده(، مێژووی وێژه ی كوردی، هەولێر، ئاراس 2008 ،ال73.
)28)تەیب تاهیری، كتابی سە رهنجام، 2007،ال 63.
)29)نامیق هە ورامی، تێكستی ژنان لە دهفتە ری یارساندا، هە ولێر 2011،ال 81.
)30 )سدیق بۆره كەیی سە فی زاده، مێژووی وێژه ی كوردی، هەولێر، ئاراس 2008 ،ال74.
)31 )سدیق بۆره كەیی، هە مان سە رچاوه ، 2008 ،ال91.
)32)تەیب تاهیری، سە رهنجام، 2007،ال 56
)33)جەمال نە بەز: فەلسەفەو ڕامانی یارسان، هە ولێر، ،2009 ،اڵ52.
)34 )تەیب تاهیری، سە رهنجام، هەولێر2007 ،ال20.
)35 )بۆره كەیی)سە فە زاده(، مێژووی وێژه ی كوردی، هەولێر، ئاراس 2008 ،ال176.
)36 )تەیب تاهیری، سە رهنجام، هەولێر2007 ،ال20.
)37)جەمال نە بەز: فەلسەفەو ڕامانی یارسان، هە ولێر، ،2009 ،ال58 .
)38)نامیق هە ورامی، تێكستی ژن لە ده فتەرهكانی یارسان، هە ولێر، ال123.
)39 )بۆره كەیی هە مان سەرچاوه ، 2008 ،ال177.
)40 )بۆره كەیی هە مان سەرچاوه ، 2008 ،ال387.
)41)نامیق هە ورامی، تێكستی ژنان لە دهفتە ری یارساندا، هە ولێر 2011،ال 140
.تە یب تاهیری: تاریخ و فە لسەفەی سەرهنجام، چاپخانە ی ڕۆژهەاڵت 2009.
.حاجی نعمةاهلل جەیحون ئابادی: شاهنامە ی حەقیقە ت، قسمە ت ئیرانشناسی، پاریس، لێكۆڵینە وهی د. محمد موكری، پاریس 1250.
.جەمال نە بە ز: فەلسەفەو ڕامانی یارسانی لە فە رهەنگ و كۆمە ڵگای كورده واریدا، چاپخانە ی ناره .2009
.د. گوڵموراد مرادی: نیگاهی گوزارا بە مێژووی فەلسەفە ی ئەهلە حەق)یارسان(، سوید 1990.
.كەریم زهند: ئایین و باوه ڕ لە كوردستاندا، چاپی یە كە م، سلێمانی 1971.
.مارف خە زنەدار: مێژووی ئە دهبی كوردی، بە رگی یە كەم، هەولێر، ئاراس، 2010.
.میهرداد ئیزه دی: چەرده باسیك لە باره ی كوردانە وه ، چاپخانە ی سەرده م 2006
.بۆره كەیی سدیق)سە فی زاده (: كاكەییە كان و ڕێ و ڕچە یان، چاپی یە كەم، وهزاره تی ڕۆشنبیری .2001
.بە همەنی هادی ڕه شید: پەیامە هەورامان، چاپی دووه م، سلێمانی 2003.
.مجید قاضی ره مزیاری: كۆكردنە وه و نووسین، كرماشان، 1379.
.سدیق بۆره كەیی، )سە فە زاده(: مێژووی وێژه ی كوردی، بە رگی یە كەم، هەولێر، ئاراس 2008
.ئە یوب ڕۆستە م: لێكۆڵینە وهیە كی مێژوویی دینییە تایبە ت بە كاكە ییە كان، مە ڵبەندی ڕۆشنبیری هەورامان، 2006.
.تە یب تاهیری: زهبوری حەقیقە ت، كرماشان، 2013.
.د. ڕهشاد میران: ڕه وشی ئایینی و نە تە وه یی لە كوردستاندا، چاپی سێیە م،2017.
.ئە نوه ر قادر ئەحمە د: چەند بابە تێكی كوردناسی، سوید، چاپی یە كەم، 1989.
.نضام الدین عبدالظمد، تە فسیری گوڵشەن، 2012.
.قورئان، كتێبی ئایینە ئیسالم، وه رگێرانی، محە مە د ظالح ابراهیمی.
.قورئان، كتێبی ئایینە ئیسالم، وه رگێرانی، هەژار موكریانی.
.سید محە مد حوسێنی: دیوانە گەوره ، كرماشامو 1382.
.بە همەنی هادی ڕه شید:پەیامی هەورامان، چاپی دووه م، مەڵبە ندی ڕۆشنبیری هەورامان 2003.
.د. گوڵموراد مورادی: ئۆلە كانی جیهان، ،. ناسری ڕهزازی، هەولێر، ئاراس، 2010.
.فیلیپ كرینبرۆك- كریستییە ن ئالیسۆن، كولتوور و ناسنامە ی كورد، و. وریا ڕه حمانی، هە ولێر، ده زگای موكریا نی 2008.
.فەلە كەدین كاكە یی: ئایینی یارسان، هە ولێر، 2011.
.هەژار موكریانی، فە رهەنگی هە مبانە بۆریینە ،تهران 1991.
.محە مد حمە باقی: میژووی مۆسیكی كوردی، چاپی سێیە م 2009.
.د. كیومە رس عەزیزیمی: میژووی شیعە گەری لە كوردستاندا، تاران، 2017.
.حمەكەریم محمود: كوردستان لە بە ردهم فتوحاتی ئیسالمیدا، سلێمانی، 2006.
.گەرمیانی ئاسۆو ئامە د تیگریس: كورتە مێژووی كورد و كوردستان، سوید، 1992.
.مینۆرسكی: بنچینە ی كورد، سلێمانی، و، نە جاتی عە بدولاڵ، مە كتە بی بیر و وشیاری. 2006
.كومون فرانتس: نهێنیە كانی ئایین ی میترایی، و، فەرهاد عە زیز خۆشناو، هە ولێر، موكریان 2008.
.سیدحە سەنی تە قی زاده : مانی و دینە كە ی، چاپی یە كەم، هەولێر، مناره، 2005.
.تۆفیق وه هبی: ئاینی میترایی، و، بورهان بە رزنجی، چاپی یە كە م، چاپخانە ی ڕۆشنبیری 2010.
.ن ئیڤانۆڤا: پێڕه وانی ڕاستی، یارانی كوردستان) ئە هلی حەق(، و، ئاسۆ كە ریم، هە ولێر، 2003.
.جەمال نە بە ز: سەرنجدانێك لە میتۆلۆژیای كورد، ئە كادیمیای كورد، ستۆكهۆڵم 1986.
.تە وفیق وه هبی: دیینی جارانی كورد، گە اڵوێژ ژماره 11 ،12 بەغدا 1940.
.د. عیزهدین مستە فا ڕهسوڵ: سۆفیزم لە شیعری كوردیدا، ڕۆشنبیری نوێ 1985 ال107.
.كەریم زهند: ئایین و باوه ڕلە كوردستاندا، سلێمانی 1971.
.هەردهوێڵ كاكە یی: هیجری ده ده كاكە یی، هەولێر، كاروان 1986 ،45.
.ئە مین شێخ عە الئە دین نە قشبەندی: تەسەوف چییە، بە غدا 1985؟
.محە مەد ئە مین هەورامی: كاكە یی، بە غدا 1984.
.مسعود محە مە د: ڕیشەیەك لە ڕیشاڵی زمانە كەمان، نووسە ری كورد، بە غدا 1986-6.
.شاكر فەتاح: یە زیدییە كان و ئایینی یە زیدی، سلێمانی 1969.
.مستە فا عەسكەری: ئاوڕدانە وه یەك لە بزووتنە وه ی هەقە، بەغدا 1983.
.عبدوالقادر ده باغی: چەند دێرێك لە مێژوودا، بە شی یە كەم، كاروان، 1987 -54.
.جەمال نە بە ز: زمانی یە كگرتووی كوردی، بامبێرگ 1976.
.مەال عە بدولكە ریمی موده رس: دیوانی مە ولە وی، بە غدا 1961.
.سید عبدالصمدی تووداری: چە مكێكی مێژووی هە ورامان و مە ریوان) چە ند الپە ڕهیەك لە كتێبی نور النوار- محە مە دی مەالكەریم وه ریگێڕاوه تە سەر كوردی، بە غدا 1970.
.محە مەد ئە مین زه كی: خۆالسە ی تەئریخی كورد و كوردستان، جلدی یەكە م، 1935.
.صدیق بۆره كەیی)صفی زاده (: دوره هفتوانە )سرنجام ( كتابخانە ی گهوری، تهران 1361.
.سید قاسم افضلی شاه ایبراهیم: دفتر ڕموز یارسان، گنجینە ، ساتان صحاك. چاپ ڕاستی، تهران.
.هاشم رضی: اوستا، ترجمە و تحقیق، انتشارات فروهر، چاپخانە ی خواجە ، چاپ اول 1371.
.نعمت اهلل جیحون ابادی: شاهنامەی حقیقت، باهتمام دكتر محمد مكری، تهران 1345
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2019 زریان جیزنی محەمەد
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
Qalaai Zanist Journal allows the author to retain the copyright in their articles. Articles are instead made available under a Creative Commons license to allow others to freely access, copy and use research provided the author is correctly attributed.
Creative Commons is a licensing scheme that allows authors to license their work so that others may re-use it without having to contact them for permission
