Women´S Role in Kurdish and Iraqi Political Parts In 1958 Till 1975
DOI:
https://doi.org/10.25212/lfu.qzj.9.1.13Keywords:
Women, communistic, party, organization, Kurdistan, politicalAbstract
After the success of (14th July 1958) in Iraq, women in southern Kurdistan, in communist party and PDK organizations they effectively started their political and popularity activities, The organizations of these two parties included the greatest part of these women which they worked in 1958-1975, and they could have seen an important role in the big parts, in performing political work and they also could mix with the people of these two parts, after the changes of 1962 so they secretly their political efforts in communist party and PDK continued till 1975.
Downloads
References
- متصرفيە لواء اربيل، كتاب الى القائمقاميات كافة مكرر الشرطة اربيل، لاسلكية السري، الموضوع: اعمال التخريبية (٢٠/٣/١٩٦٣)، ع: ١٧
- بيان الحزب الشيوعى العراقي، بغداد، ٢ نيسان- ١٩٦٢
- مديرية الشرطة لواء اربيل، ، القلم السري، ع: ٢٣٠٢ / ١، كتاب الى متصرف لواء اربيل، الموضوع: توزيع نشرات، في ٢٨ حزيران: ١٩٦٢
- مديرية الشرطة لواء اربيل، القلم السري، ع:٢٥٨٨ / ١، كتاب الى متصرف لواء اربيل، الموضوع: العثور علي عرائض و بعض جرائد شيوعية، في ١٩ تموز: ١٩٦٢
- مركز استخبارات اربيل، كتاب الى معاونية أمن اربيل، المرقم : ٤/١٦٩، الموضوع: التحقيق ، في ١٨ تموز: ١٩٦٢
دووه‌م/ كارنامە زانكۆییەكان:
ماستەر:
- سلێمان، سه‌باح عه‌لی، (2021)، كه‌لار 1927- 1975 / لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك له بارودۆخی سیاسی، كارگێڕی و رۆشنبیری، نامه‌ی ماسته‌ر(بڵاونەكراوە)،، كۆلێژی ئاداب: زانكۆی سه‌ڵاحه‌ددین – هەولێر
سێیه‌م/ كتێبه‌كان:
أ- بە زمانی كوردی:
- عه‌بدوڵڵا، نایب، (1997)، بیره‌وه‌ری 21 ساڵی تێكۆشان، چ(2): سلێمانی.
- شاكر، ساميه، (2009)، رۆڵى ئافره‌تانى هەولێر لە بزاڤى رۆشنبيرى و نيشتمانى و نەتەوايەتى دا، ئينسكلۆپيدياى هەولێر، چ(١)، ب(6)، چاپخانەى گرين ـ گالۆرى: لبنان.
- نوری، به‌هادین، (2019)، بیره‌وه‌رییه‌كانی به‌هادین نوری، ب(2)، چاپخانه تاران: تاران.
- بارزانی، مسعود، (2020)، بارزانی و بزووتنەوەی رزگاریخوازی كورد، 1958- 1961، ب(2)، چ(2)، دەزگای چاپ و پەخشی رۆژهەڵات: هه‌ولێر.
- مێژووی پارتی دیموكراتی كوردستان كۆنگرە و كۆنفرانس(پرۆگرام و پەیڕەوی ناوخۆ) دەستەی ئینسكلۆپیدیا(پ.د.ك)، ( 2021)، ب(1)، چاپخانەی رۆژهەڵات: هه‌ولێر.
- شیخ سه‌لام، ناهیده‌ی،0(1998)، ئه‌وه‌ی له‌بیرمه، ئاماده‌كردنی: چیمه‌ن ساڵح، چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده: هه‌ولێر.
- جه‌لال، دره‌خشان، (2010)، كورته‌یه‌ك له بزووتنه‌وه‌ی رزگاریخوازی ئافره‌تانی كوردستان و هه‌ندێك له‌بیره‌وه‌رییه‌كانم، چ(1)، چاپخانه‌ی شڤان: سلێمانی.
- بارزانی، مسعود، (2020)، بارزانی و بزووتنه‌وه‌ی رزگاریخوازی گه‌لی كورد 1961-1975، ب(٣)، چاپخانه‌ی رۆكسنا: هه‌ولێر.
- كورده، نه‌سرین، (2019)، ژنانی ڕێی كاروانی خه‌بات، چ1: سلیمانی.
- عه‌لی، رووخۆش، (2015)، مێژووی تێكۆشانی مێینه‌ی كورد له مه‌له‌كیه‌ته‌وه تا دوای راپه‌ڕین به‌شێك له مێژوویه‌كی فه‌رامۆشكراو، چ1: سلێمانی.
- عوسمان، نه‌رمین، (2020)، گوڵدانی ژن، چاپخانەی كارۆ: سلێمانی.
- شه‌ریف، عومه‌ر عه‌لی، (2007)، 70 ناوداری كه‌ركووك و گه‌رمیان، چ(١)، چاپخانه‌ی ئارابخا: كه‌ركوك.
- دزه‌یی، ئاواز، (2014)، ده‌نگێگ له دوگردكانه‌وه، چاپخانه‌ی رۆژهه‌ڵات: هه‌ولێر.
- منیر، رۆژین چلبی، (2018)، زاخۆ 14ی تیرمه‌ها 1958ـ 6ی ئادار 1975، ڤه‌كۆلینه‌كا مێژووی- سیاسی، چ(١): زاخۆ.
- ره‌واندوزی، عه‌قیله، (2005)، یادو ئافه‌رین، چ(١)، چاپخانه‌ی په‌روه‌رده: هه‌ولێر.
- به‌رزنجی، به‌هیه مه‌عروف، (2002)، هه‌ندێك له بیره‌ره‌وه‌رییه‌كانی، ئاماده‌كردنی: لوتفیه ئیبراهیم ساڵح، چ(١)، چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی رۆشنبیری: سلێمانی.
- ئه‌لقازی، ویداد خالیس، (2012)، چه‌ند وێستگه‌یه‌كی ته‌مه‌نم، چ(١)، چاپخانه‌ی شه‌هاب: هه‌ولێر.
ب- بەزمانی عەرەبی:
- درويش، محمود فهمي و اخرون، (1961)، دليل الجمهورية العراقية لسنة 1960، ط(1)، مطبعة المتمدن: بغداد.
- اللجنة العلیا لاحتفالات 14 تموز، ثورة 14 تموز في عامها الاول، (1959)، ط(1)، مطبعة دار الاخبار: بغداد.
- المالح، سعدی، (2008)، الصحافة الكردیة للحزب الشیوعي العراقي 1944 ـ 1972، ط(١)، مطبعة هیڤی: أربيل.
- مقصود، حامد مصطفي، (2002)، مدارات الاخوة الاعداء ـ ثورة ١٤ تموز ـ الخلفيات، الوقائع، و سيرة الذاتية، مطبعة وزارة التربية: أربيل.
- عبدالكريم، سمير، (1963)، أضواء على الحركة الشيوعية في العراق ٨ شباط ١٩٦٣ ـ ١٨ تشرين الثاني١٩٦٣، قدم له: د. صلاح محمد، دار المرصاد، د.س، ج(٣): بيروت.
- فوزي، احمد، (1989)، عبدالكريم قاسم و ساعاته الاخيرة، الدار العربية للطباعة: بغداد.
- الخرسان، صلاح، (1993)، صفحات من تاریخ الحركة الشیوعیة في العراق، ط(١).
- العبیدی، سلام فواز، (2015)، دهوك لمحات عن ماضيها و حاضرها, مطبعة خاني: دهوك.
- كریم، حبیب محمد، (1998)، تاریخ الحزب الدیمقراطی الكوردستاني- العراق (في محطات رئيسة) ١٩٤٦- ١٩٩٣, مطبعة خبات: دهوك.
- عمر، شێركۆ فتح الله، (2004)، الحزب الدیمقراطي الكوردستاني و حركة التحرر القومیة الكوردیة في العراق 1946 ـ 1975، مطبعة روون: السليمانیة.
-
چواره‌م/ وتار و بابەتە ڕۆژنامەوانیەكان:
أ: بەزمانی كوردی:
- عه‌بدولكه‌ریم، عالیه، (1959)، خه‌باتی ئافره‌تی كورد، هیوا "گۆڤار"، ژ(9 ـ 10)، ساڵی دووه‌م، نیسان و مایس.
- عه‌بدوڵڵا، زایه‌ر_ نازدار، حاجی، (2018)، نازدار بوو، باس"هه‌فته‌نامه" ژماره(376)، سێ شه‌ممه.
- بێخاڵی، نوری، (2009)، شێره‌كچێك له ناو جه‌نگه‌ڵی ژیان، كۆوار"گۆڤار" ژماره(43) ساڵی چواره‌م، مانگی 7.
- دزه‌یی، ئاواز، (2002)، ئافره‌ت و بیره‌وه‌ری، گۆڤاری شاوشكا، ژماره (3)، نه‌رۆز.
- موسا، خه‌ڵات، (2008)، رێكخستنا ئافره‌تان د شوره‌شا ئه‌یلولی دا زاخۆ وه‌كو نموونه، ره‌وشه‌ن"رۆژنامە"، ژ(٦): كانونی دووه‌م.
- عه‌بدولره‌حمان، حوسێن عوسمان، (2021)، ساریا مسته‌فا بازیدا دۆسكی1902-1988، رووگه‌هـ"گۆڤار"، ژ(13): هاڤین و پاییزا.
- جاف، سه‌ردار، (1998)، ئافره‌ت و شۆڕشی كورد، ده‌نگی پێشمه‌رگه"گۆڤار"، ژ(8): ئاب.
- نێروه‌یی، غه‌ریبا ره‌جه‌ب، (2000)، ئافره‌ت و خه‌بات وكوردایه‌تی، ده‌نگی پیشمه‌رگه"گۆڤار"، ژ(٣٦): كانوونی یه‌كه‌م.
- حه‌یده‌ری، مومتاز، (2003)، له ڕەو‌تی خه‌باتی كوردایه‌تی هاوچه‌رخدا، شاوشكا"گۆڤار"،ژ(7).
ب: بەزمانی عەرەبی:
- په‌روش، خووله، (1998)، المراة الكوردستانیة والبارتی، خبات"جريدە"، ع(٨٨٧): ئاب.
-
پێنجه‌م/ رۆژنامەكان:
أ: بە زمانی كوردی ژ:
ڕۆژنامه‌ی ڕێگای كوردستان:
- ژ(1262)، ٢١/ ٩ / ٢٠٢١؛ ژ(1186)، 3/9/2019؛ ژ(1252)،6 /٧/ 2021؛ ژ(١٢٦٠)،٧/٩/ 2021؛ ژ(١٢٤٣)،٢٧ /٤/ 2021؛ ژ(١٢٥٤)،٢٧ /٧/ 2021؛ ژ(١١٣٩)، ٥/٩/ ٢٠١٨
ڕۆژنامه‌ی خه‌بات:
- ژماره(2365) دوو شه‌ممه، 25/12/2006؛ ژ(4248)، ٣٠/١/٢٠١٣؛ ژ(2365)، دوو شه‌ممه 25/12/2002
ڕۆژنامه‌ی كوردستانی نوێ:
- كوردستانی نوێ"رۆژنامه"، ژ(8660)، ساڵ(٣١)،21/5/٢٠٢٢
ب: بە زمانی عەرەبی:
جریدة خبات:
- ع(249)، السنة الثانیة،27 تموز 1960؛ ع(264)، السنه الثانیة، 18 تموز 1960
حه‌وته‌م: گۆڤاره‌كان:
گۆڤاری وێ:
- ژ(1)، كانوونی یه‌كه‌م، 2007.
گۆڤاری شاوشكا:
- ژ(1)، جۆزه‌ردانی 2001.
گۆڤاری په‌یامی ئه‌یلوول:
- ژ(4)، ته‌مموزی 2008
هه‌شته‌م/ چاوپێكەوتنەكان:
- چاوپێكه‌وتن له‌گه‌ڵ كەريم ئەحمەد، هه‌ولێر، 1-2-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ مه‌لیحه محه‌مه‌د زوهدی، سلێمانی، 4-1-2022
- په‌یوه‌ندی ته‌له‌فۆنی له‌گه‌ڵ خانم زوهدی، هۆڵه‌ندا، 3-1-2022
- په‌یوه‌ندی ته‌له‌فۆنی له‌گه‌ڵ ئافتاو عه‌زیز، ئه‌ڵمانیا، 20-2-2022
- په‌یوه‌ندی ته‌له‌فۆنی له‌گه‌ڵ جه‌یران مه‌حمود، ئه‌ڵمانیا، 22-1-2022
- چاوپێكه‌وتن له‌گه‌ڵ فه‌تحیه بامه‌ڕنی، دهۆك، 25-1-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ عفه‌ت محه‌مه‌د ساڵح، كۆیه، 19-2-2002
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ شوكریه محه‌مه‌دئه‌مین، هه‌ولێر، 2-1-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ هه‌مین جه‌رجیس یوسف، ره‌واندوز، 24-2-2022
- په‌یوه‌ندی ته‌له‌فۆنی له‌گه‌ڵ دره‌خشان عه‌لی عه‌بدولقادر، فنله‌ندا، 25-2-2022
- چاوپێكه‌وتن له‌گه‌ڵ ئه‌دیبه سه‌عید محه‌مه‌د ناسراو به (ئه‌مل)، سلێمانی، 27-2-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ جه‌لال ده‌باغ، ئه‌ڵمانیا، 5-2-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ عه‌بدولڕه‌حمان فارس عه‌بدولڕه‌حمان ناسراو به (ئه‌بو كاروان)، كفری، 10-4-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ په‌روین ساڵح مه‌ولود، هه‌ولێر، 1-3-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ ئه‌نجوم عەبدوڵڵا زوهدی سلێمانی، 7-1-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ جه‌میله سابر قادر، سلێمانی، 15-1-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ سه‌بری مام ئه‌حمه‌د، سلێمانی، 9-1-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ فاتیمه فه‌تاح عه‌بد محه‌مه‌د، سلێمانی، 15-3-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ په‌روین عه‌لی محه‌مه‌د ناسراو به(په‌روین بیوكی)، هه‌ولێر، 8-3-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ سه‌بریه بابه‌كر ئه‌حمه‌د، هه‌ولێر، 10-3-2022
- په‌یوه‌ندی ته‌له‌فۆنی له‌گه‌ڵ فاتیمه خالید ئه‌مین، به‌ریتانیا، 10-3-2002
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ له‌تیفه ئه‌حمه‌د ساڵح، كفری، 18-3-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ گه‌رده محه‌مه‌د ئه‌مین خه‌سرۆ، هه‌ولێر،22-2-2022
- چاوپێكه‌وتن له‌گه‌ڵ نایله بیوك موراد، هه‌ولێر، 27-3-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ سوبحیه تاهیر سه‌لیم، هه‌ولێر، 1-4-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ شه‌مام محه‌مه‌د زیاد، ره‌‌واندز، 8-4-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ ئاواز ئه‌حمه‌د دزه‌یی، هه‌ولێر،15-4-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ چیمه‌ن حه‌سه‌ن عه‌بدوڵڵا، سلێمانی،3-4-2022
- چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ شه‌ونم نه‌جمه‌دین، سلێمانی، 5-4-2022
نۆیه‌م/ توێژینەوەكان:
- خانی ده‌لۆ، حوسێن ئیسماعیل، (2019)، ناوچەی كفری لە نێوان ساڵانی 1945 -1963، توێژینەوەیەكی مێژووییە لە بارودۆخی سیاسی، گۆڤاری زانكۆی گەرمیان، ژمارە(تایبەت): گه‌رمیان.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Qalaai Zanist Journal allows the author to retain the copyright in their articles. Articles are instead made available under a Creative Commons license to allow others to freely access, copy and use research provided the author is correctly attributed.
Creative Commons is a licensing scheme that allows authors to license their work so that others may re-use it without having to contact them for permission
