The Reaction of Peshkawtn Newspaper against the Iraqi Government and Its Associations during Its Kingdom (1921-1958)
DOI:
https://doi.org/10.25212/lfu.qzj.6.4.11Keywords:
The Government-Era of Kingdom -Positive attitude-Peshkawtn-NewspaperAbstract
Journalism plays a huge role in serving history. After the First World War (1914-1918), Iraq was under British occupation, The UK created a country by this name as the British colony intended to include Kurdistan, but it encountered many challenges and obstacles. Therefore, they were committed to serving their own interests while trying to sympathize with the Kurds. The UK has implemented some reforms, bringing the printing association to Kurdistan where Newspapers were published and printed in Kurdish. One of the newspapers playing a major role in the History of Journalism was (Peshkawtn Newspaper). It was continuously published from 1920 to 1922. Even though the newspaper used to be published under the British leadership in Sulaimany city, it has made many contributions to Kurdish Journalism. Thus, we might say that the Newspaper (Peshkawtn) was not published under the Kurdish leadership, and its main goal was not to serve the Kurds, but it had played its part in advancing and enriching our Kurdish Journalism in many ways.
Downloads
References
بە زمانی كوردی:
بابان، جەمال،بابان ئاسۆ، خالید، ئومێد،(2012), سلێمانی شارە گەشاوەكەم، بەرگی سێیەم،چاپی دووەم، دەزگای چاپ و بڵاوكردنەوەی ئاراس، چاپخانەی ئاراس، هەولێر.
بابان، جەمال،(2012)، سلێمانی شارە گەشاوەكەم، بەرگی چوارەم، چاپی دووەم، دەزگای چاپ و بڵاوكردنەوەی ئاراس، چاپخانەی ئاراس، هەولێر.
بابان، جەمال، بابان، (2018) لەمێژووداو گەورە پیاوانی بابان،چاپی یەكەم، ناوەندی ڕۆشنبیـری و هونەری ئەندێشە، چاپخانەی ئەندێشە، سلێمانی.
بابان، شوكروڵای،(2004) , مێژووی كوردو كوردستان، لەبڵاوكراوەكانی وەزارەتی ڕۆشنبیـری، چاپخانەی شڤان.
توفیق، هوگر طاهر، 2006, رۆلێ رۆژنامەگەریا كوردی د پێشڤەبرنا هزرا نەتەوەیی یا كوردی دا 1898-1918، وەرگێڕانی: محسن عبدالرحمن، چاپی یەكەم، دەزگای سپیـریز بۆ چاپ و بڵاوكردنەوە، چاپخانەی حاجی هاشم، هەولێر.
پاشا، قەدری جەمیل(زنار سلۆپی)،(2007) , دۆزی كورد، بیـرەوەرییەكانی شەست ساڵەی خەباتی رزگاریخوازی كورد لەدیلیەتی، وەرگێڕانی: فەیزوڵا برایم خان – بارزان وەهاب، چاپی سێیەمین، لەبڵاوكراوەكانی وەزارەتی ڕۆشنبیـری – هەرێمی كوردستان، دەزگای چاپ و بڵاوكردنەوەی بیـر، دیاربەكر.
پیـرباڵ، فەرهاد،(2007)، چەند باسێك لەبارەی مێژووی رۆژنامەنووسی كوردییەوە، چاپی یەكەم، لە بڵاوكراوەكانی دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم، سلێمانی.
پیـرباڵ، فەرهاد،(2007)، گەنجە كوردەكان، یەكەمین پرۆژەی مەعریفیی كورد لە مێژوودا، چاپی یەكەم، لەبڵاوكراوەكانی مەكتەبی بیـرو هۆشیاری(ی.ن.ك)، دەزگای چاپ و پەخشی حەمدی، سلێمانی.
پیـرباڵ، فەرهاد،(2008), كرۆنۆلۆژیای هەولێر لە كۆنەوە تا 1958، چاپخانەی شەهاب.
عەتار, عەلی کاکە حەمە ئەمین & سامی سیروان بەکر, (1998), پێشكەوتن یەكەمین ڕۆژنامەی سلێمانی 1920 – 1922، چاپخانەی وەزارەتی پەروەردە، هەولێر،.
جاف، وریا،(1998), كاروانی رۆژنامەگەریی كوردی، چاپخانەی وەزارەتی ڕۆشنبیـری، هەولێر،.
جەباری، عبدالجبار محمد،(1970), مێژووی رۆژنامەگەری كوردی، چاپخانەی ژین، سلێمانی.
حەمە، د. دلێر ئەحمەد،(2020), پێشكەوتن پێشەنگی ڕۆژنامەگەری و ئەدەبی كوردی، خانەی موكریانی بۆ چاپ و بڵاوكردنەوە، چاپخانەی ماد.
خەزنەدار، جەمال،(1973)ڕابەری ڕۆژنامەگەری ی كوردی.
خەزنەدار، جەمال،(2016)، لەبابەت مێژووی رۆژنامەگەری كوردییەوە، چاپی یەكەم، چاپخانەی رۆژهەڵات، هەولێر.
خەزنەدار، جەمال،(2018), ئینسكلۆپیدیای ڕۆژنامەگەری كوردی، پڕۆژەی نوسینەوەی مێژووی ڕۆژنامەگەریی كوردی 1898-2015، بەرگی دووەم، ئەكادیمیای كوردی، چاپخانەی زانكۆی سەڵاحەددین، هەولێر.
خواجە، ئەحمەد،(2013), چیم دی، شۆڕشەكانی شێخ مەحموودی مەزن، چاپی دووەم، دەزگای چاپ و بڵاوكردنەوەی ئاراس، چاپخانەی ئاراس، هەولێر.
دەلۆ، ئازاد هیدایەت،(1999), دیداری رۆشنبیـری و رۆژی رۆژنامەگەری كوردی، چاپی یەكەم، چاپخانەی چرا، هەولێر.
دۆسكی، عەبدولسەمەد ئیسڵام تەها،(2010), ڕۆڵی بنەماڵەی بەدرخانییەكان لەگەشەپێدان و پێشخستنی هونەرەكانی ڕۆژنامەگەری كوردیدا 1932 بۆ 1946، وەزارەتی رۆشنبیـری و لاوان چاپخانەی بابان، سلێمانی.
رەسوڵ، فاتح،(2005), بنچینەی مێژووی بیـرۆكەی چەپ لە كوردستان، چاپی دووەم، چاپخانەی چوار چرا، سلێمانی.
زامدار، مەحمود،(1998), گەشتێك لەنێو جیهانی بزاڤی رۆژنامەگەری كوردی دا، چاپخانەی زانكۆی سەلاحەدین، هەولێر.
ساڵح، سدیق،(2006), حكوومەتی كوردستان(1918-1924)، چاپی دووەم، بنكەی ژین، چاپخانەی شڤان، سلێمانی.
سەپان، د.مەغدید،(2005), ژانرەكانی رۆژنامەوانی و مێژووی چاپخانە1450-1500،چاپی یەكەم، لە چاپكراوەكانی كۆڕی زانیاری كوردستان، چاپخانەی وەزارەتی پەروەردە، هەولێر.
سەججادی، عەلائەددین،(2017)شۆڕشەكانی كوردو كوردو كۆماری عێڕاق، چاپی یەكەم، بڵاوكردنەوەی كوردستان (انشتارات كردستان)، سنە.
سەججادی، عەلائەددین،(1391), مێژووی ئەدەبی كوردی، چاپی یەكەم، بڵاوكردنەوەی كوردستان، سنە.
سمكۆ، عەبدوڵا ئەنوەر،(2012), رۆژنامەوانیی كوردی شاری هەولێر 1935-1975، چاپی یەكەم، یەكێتی نوسەرانی كورد- مەڵبەندی گشتی 9 ، چاپخانەی رۆژهەڵات، هەولێر.
سندی، شەوكەت طاهر،(1998), رۆژناما كوردستان و شورەشا رەوشنبیری، چاپخانەی كریستال، هەولێر.
عەلی، د.سەباح موسا،(2014), زمانی رۆژنامەنووسیی كوردی لەعێڕاقدا،1914-1945، توێژینەوەیەكی زمانەوانی و رۆژنامەوانی، چاپی یەكەم، لەبڵاوكراوەكانی یەكێتیی نووسەرانی كورد- لقی كەركوك، چاپخانەی كارۆ، كەركوك.
عومەر، فاروق عەلی،(2001), ڕۆژنامەگەریی كوردی لەعێڕاقدا، بەراییەكان 1914-1939، وەرگێرانی: تاریق كارێزی، چاپی یەكەم، دەزگای چاپ و بڵاوكردنەوەی موكریانی،چاپخانەی وەزارەتی پەروەردە، هەولێر.
فەرهادی، حەمە ساڵح،(1998), چەند بابەتێكی رۆژنامەنووسیی، چاپخانەی وەزارەتی پەروەردە، هەولێر.
فوئاد، د. کەمال, (2000), كوردستان ، یەكەمین رۆژنامەی كوردی 1898 -1902, چاپی یەكەم، لەبڵاوكراوەكانی بنكەی ئەدەبیی و رووناكبیـریی گەلاوێژ،چاپخانەی دانازـسلێمانی.
مەزهەر، د. كەمال،(1985), چەند لاپەڕەیەك لە مێژووی گەلی كورد، بەشی یەكەم، بەغدا.
مەلا، برایمی،(1998), رۆژنامەگەری لەسەرەتای سەرهەڵدانەكانەوە تا چەرخی نوێكاری، چاپخانەی وەزارەتی پەروەردە، هەولێر.
وێلسن، سێر ئاڕنۆڵد،(2012)، شۆڕشەكەی عێڕاق، لەماوەی داگیـركاری بەریتانیا بۆ عێڕاق و كوردستان، وەرگێڕانی: سەمەد ئەحمەد، چاپی یەكەم، دەزگای توێژینەوەو بڵاوكردنەوەی موكریانی، چاپخانەی ڕۆژهەڵات، هەولێر.
ئەحمەد، د.كەمال مەزهەر،(1978), تێگەیشتنی راستی و شوێنی لەرۆژنامەنوسی كوردیدا، لەچاپكراوەكانی كۆری زانیاری كورد، چاپخانەی كۆری زانیاری كورد، بەغدا.
ئەمین، نەوشیـروان مستەفا،(2002)، چەند ڵاپەڕەیەك لەمێژووی رۆژنامەوانی ی كوردی، ساڵانی نێوان دوو جەنگی جیهانی 1918-1938، بەرگی دووەم، لەبڵاوكراوەكانی وەزارەتی ڕۆشنبیـری – سلێمانی،چاپخانەی شڤان، سلێمانی.
بە زمانی عەرەبی:
ابراهیم، زاهدة،(1976), كشاف الجرائد والمجلات العراقیة،من منشورات وزارە الاعلام-الجمهوریة العراقیة، دار الحریة للطباعة،بغداد.
ابوبكر، الدكتور احمد عثمان،(1998), كردستان فی عهد السڵام(بعد الحرب العالمیە الاولى)، دراسة تاریخیة وثائقیة، السلیمانیة.
احمد، الدكتور كمال مظهر،(2011), كردستان فی سنوات الحرب العالمیة الاولى، ترجمة: محمد الملا عبدالكریم، الطبعە الثانیة، دار الثقافة والنشر الكردیة، مطبعە الوقف الحدیثة، بغداد.
-الزیادی، د.محمد صالح حنیور،(2012), الحكومة العراقیة المۆقتە(25تشرین اڵاول1920- 9 أیلول1921)، دراسە تاریخیة فی واقعها الاداری،الطبعة الاولى ،تموز للطباعة والنشر والتوزیع،دمشق.
بطی، د. فائق،(2011), الموسوعة الصحفیة الكردیة فی العراق تاریخها و تطورها، الطبعة الاولى، دار المدى للثقافة والنشر.
بلال، مازن،(1993), المسألە الكردیة، الوهم والحقیقة، طبعة أولى، بیسان للنشر والتوزیع والاعلام، بیـروت.
التكریتي، د. عبدالمجید كامل،(1991), الملك فیصل الاول و دوره فی تأسیس الدولة العراقیة الحدیثة 1921-1933، الطبعة الاولى، دار الشٶون الثقافیة العامة((افاق عربیة)) مطبعە دار الشٶون الثقافیة العامة، بغداد.
حبیب، الدكتور كاظم،(2013), لمحات من عراق القرن العشرین، كتاب الثالث، العراق الملكي: الجزء الاول،بدایة الاحتلال البـریطانی للعراق ونهایة الانتداب 1914-1932،الطبعة الاولى، دار اراس للطباعة والنشر، مطبعة اراس، اربیل.
حسان، عبدالكریم،(2008), الملكیة فی العراق من الثورە العشرین حتى انقلاب1958، سیـرة الشیخ رایح العطیە رئیس عشیـرة الحمیدات الثائرو السیاسي الوطنی، الطبعة الاولى، الفرات للنشر والتوزیع ، بیـروت.
الحسني، السید عبدالرزاق،(2008), تاریخ العراق السیاسی الحدیث، الجزء الاول ،الطبعة السابعە ، الرافدین للطباعة والنشر والتوزیع، بیروت.
الحسني، السید عبدالرزاق،(1982), تأریخ الوزارات العراقیة ، ج1، الطبعة السادس،منشورات مكتبة الیقظة العربیة، بیـروت.
حصاف، د.اسماعیل محمد،(2009)، كوردستان والمسألە الكوردیە، الطبعة الاولى،مٶسسە موكریانی للبحوث والنشر، مطبعە خانی، دهوك.
الدرة، محمود،(1966), القضیە الكردیة، الطبعة الثانیە، منشورات دار الطلیعە، بیروت.
الریحانى، امین،(1934), فیصل الاول، مطبعە صادر، بیروت.
زكی، محمد أمین،(1961), خلاصە تأریخ الكرد و كردستان من أقدم العصور التاریخیة حتى الان، الجزء الاول، ترجمة: محمد على عونی، الطبعة الثانیة.
شبیب، محمود،(1983), حكایات تأریخیة عراقیة ، تجسس . حرب . سیاسە، منشورات دار الثقافة، ببغداد.
شوكت، ناجی،(بدون سنة طبع), رئیس الوزراء الاسبق سیـرة و ذكریات ثمانیا عاما 1894-1974،الجزء الاول، مشنورات مكتبة الیقضة العربیة، مطبعة الخلود، بغداد.
القیسي، الدكتور، ناهض عبدالرزاق،(2002), النقود فی العراق، الطبعة الاولى، بیت الحكمة، مطبعە الزمان، بغداد.
محمد، علاء جاسم،(1990), الملك فیصل الاول حیاته و دوره السیاسی فی الثورە العربیة و سوریة والعراق1883-1933، الطبعة الاولى، مكتبة الیقظة العربیة، مطبعة الخلود، بغداد.
علی, فائق الشیخ،(2014), مذكرات وریثة العروش، الامیرة بدیعة ابنة الملك علی حفیدة ملك العرب الشریف حسین بن علی، الطبعة السادسة،مركز البحوث والدراسات الاستراتیجیة العراقی - لندن،دار الحكمة، لندن.
مشتاق،طالب ،(1989), أوراق أیامی بغداد والعراق والوطن العربی 1900-1958، الطبعة الثانیة، الدار واسط للدراسات والنشر والتوزیع، الدار العربیە للطباعة ،بغداد.
منتشاشغیلی، البرت م.(1978)، العراق فی سنوات الانتداب البریطانی، ترجمة،ا لدكتور هاشم صالح التكریتي، مطبعة جامعة بغداد.
الموصلی، منذر،(1986), عرب و أكراد، رٶیە عربیة..للقضیة الكردیة، الطبعة الاولى، دار الغصون، بیروت.
مینورسكی، الپرفیسور، ف،ف،(1968), الاكراد ملاحظات و انطباعات، ترجمة: الدكتور معروف خزنەدار، مطبعة النجوم، بغداد.
نظمی، د. ومیض جمال عمر،(1985), ثورە 1920 الجذور السیاسیة والفكریة والاجتماعیة للحركة القومیة العربیة "الاستقلالیە" في العراق، الطبعة الثانیة، مركز دراسات الوحدة العربیة، مطبعة اشبیلیة، بغداد.
وتارو لێكۆڵینه‌وه‌كان:
فەرهاد، عەونی،(2000)، كورتە باسێك دەربارەی مێژووی رۆژنامەگەری لە كوردستانی عێڕاقدا، گۆڤاری رۆژنامەڤانی، ژ(1).
زەنگەنە، عەبدوڵڵا, (2003)، شەفەق و شوێنی لە ڕۆژنامەنووسیی كوردی لە كەركووكدا، گۆڤاری نەوشەفەق، ژ(2).
فەرەج ،لەتیف فاتیح، (2005)، رۆژنامەگەری كوردی لە كەركووك، گۆڤاری نەوشەفەق، ژ(27).
رەئووف، لوقمان, (2012)، ڕۆژنامەی كوردستان لەنێوان ڕۆژنامەیەكی هەواڵیی و وتارییدا، گۆڤاری رۆژنامەنووس، ژ( 27-28).
حەیدەری،مومتاز،(1980)، 22ی نیسان نیشانەیەكی نەمرە لە مێژووی ڕۆژنامەنووسی كوردیدا، نووسەری نوێ، ژ(5).
ئەو ژمارانەی ڕۆژنامەی پێشكەوتن كە هەواڵ و بابەتەكانییان بوونەتە كەرستەی ئەو توێژینەوەیە:
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (46) ، لە(10 ئازاری1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (47) ، لە(17 ئازاری1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (53) ، لە(28نیسانی1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (54) ، لە(5مایسی1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (57) ، لە(26مایسی1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (59) ، لە(9حوزەیرانی1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، (پێشكەوتن) ، ژمارە (61) ، لە(23حوزەیرانی1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، (پێشكەوتن) ، ژمارە (62) ، لە(30حوزەیرانی1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، (پێشكەوتن) ، ژمارە (63) ، لە(7تەمووزی1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (65) ، لە(21تەمووزی1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (67) ، لە(4ئابی1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (68) ، لە(11ئابی1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (69) ، لە(18ئابی1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (71) ، لە(1ئەیلولی1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، (پێشكەوتن) ، ژمارە (74) ، لە(23ئەیلولی1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی،(پێشكەوتن)،ژمارە،(78)،لە(20تشرینی یەكەمی1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، (پێشكەوتن)، ژمارە (85) ، لە(8كانوونی یەكەمی1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (86) ، لە(15كانوونی یەكەمی1921) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (91) ، لە(19كانوونی دووەمی1922) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (100) ، لە(23ئازاری1922) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (101) ، لە(30ئازاری1922) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (102) ، لە(6نیسانی1922) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (103) ، لە(13نیسانی1922) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، ( پێشكەوتن) ، ژمارە (111) ، لە(8حوزەیرانی1922) دەرچووە.
ڕۆژنامەی، (پێشكەوتن) ، ژمارە (112) ، لە(15چحوزەیرانی1922) دەرچووە
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2021 Hewa khalel Othman , Muhammad Abdulla kakassur
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
Qalaai Zanist Journal allows the author to retain the copyright in their articles. Articles are instead made available under a Creative Commons license to allow others to freely access, copy and use research provided the author is correctly attributed.
Creative Commons is a licensing scheme that allows authors to license their work so that others may re-use it without having to contact them for permission
